چرایی حمله بیل مکانیکی به بخشی از تمدن ۵ هزارساله جیرفت/ وقتی یک دهیار امکان تخلف مجدد پیدا می‌کند

به گزارش میراث هلیل، اینروزها کشمکش بین میراث فرهنگی و دهیاری روستای کنارصندل بر سر اجرای طرح هادی روستا بالا گرفته و البته با شکایت میراث فرهنگی برلی دومین بار است که توسط دستگاه قضا کار عمرانی که دهیاری به منظور ایجاد فضای ورزشی در بخشی از محوطه کنارصندل آعاز کرده بود، متوقف شد. به

به گزارش میراث هلیل به نقل از ایرنا مسئولان مختلف از جمله وزیر میراث فرهنگی بر پیگیری ثبت جهانی محوطه باستانی کُنارصندل جیرفت با تمدن پنج هزارساله که آن را از بزرگ‌ترین مراکز صنعتی ـ تجاری شرق باستان می‌دانند تاکید کرده‌اند، اما اینجا با آن اهمیت نه تنها تاکنون مورد حفاظت قرار نگرفته بلکه برای دومین بار یک دهیار بیل مکانیکی را به جان این تمدن انداخته‌، آن هم برای ساخت ورزشگاه که جای دیگری از روستا نیز می‌توان ساخت.

به گزارش ایرنا، اینکه آیا در هیچ جای دیگر روستای کنارصندل امکان ساخت ورزشگاه وجود ندارد، به کنار، اما چطور ساختاری در نظام حکمرانی و مدیریتی ما وجود دارد که یک دهیار که به هر علت، اهمیت تاریخ و هویت باستانی این سرزمین و نگهداشت آن، یا ارزش اقتصادی رونق گردشگری آنجا را درک نمی کند، به‌راحتی اجازه تخریب مکرر آن محل باستانی را پیدا می کند؟؛ این پرسشی است که مدیران بالادستی گویا باید به آن پاسخ دهند.

صرفنظر از همه تخریب هایی که تاکنون در این محوطه بی‌نظیر باستانی رخ داده، پیشتر نیز یکبار این دهیار به علت دست درازی و اقدام برای ساخت ورزشگاه- درواقع تخریب عرصه این محوطه باستانی- (آنطور که مسئولان می گویند) مورد بازخواست قرار گرفته و عملیات عمرانی متوقف مانده بود؛ تا اینکه دوباره طی روزهای اخیر، باز همان شخص، بیل مکانیکی را به جان تمدنی باستانی انداخته و ادعا دارد که مصوبه لازم برای ساخت و ساز داشته است.

حال آنکه مسئولان میراث تاکید دارند در جلسه‌ای که دهیار به آن برای مصوبه ساخت و ساز اشاره می کند، نماینده میراث فرهنگی حضور نداشته است.

هرچند به گفته مسئول پایگاه میراث فرهنگی جیرفت، به طور موقت جلو این تخریب نیز اینک گرفته شده، که خبر آن را در لینک های زیر می توانید مطالعه کنید، اما اینکه چرا باید این روند همچنان ادامه یابد و یکبار برای همیشه مشکل حل نشود نیز خود پرسش مهم دیگر است.

ضمن اینکه مسئولان میراث تاکید دارند حتی پیش از کاوش های باستانی، ابتدا باید برای حفاظت این محوطه بی نظیر فکری کرد زیرا ثبت جهانی آن بدون اقدامات حفاظتی میسر نیست؛ اما گویا طی سال های اخیر همچنان در این محوطه اندرخم یک کوچه بوده ایم و هستیم.

هر چند اقدامات لازم برای تعیین تکلیف و حل مسائل مربوطه به عرصه این محوطه انجام شد و وزیر وقت میراث نیز چندماه پس از آن، از این محل بازدید کرد؛ وزیر بعدی میراث نیز تاکنون از این محوطه بازدید کرد.

بعد از آن، مرحله دوم کاوش های باستان شناسی نیز از این محوطه انجام شد اما دغدغه مندان به‌درستی معتقدند که همراستا با کاوش یا پیش از آن، ابتدا برای حفاظت از این مکان باستانی بی نظیر باید اقدام کرد؛ کاری که طی سال های گذشته معلوم نیست به چه علت هایی، غفلت شده است.

بهمن ۱۴۰۲ بود که بعد از سال‌ها کاوش در کُنارصندل جیرفت آغاز شد و باستان‌شناسان چنان تخریب‌های برخی سودجویان در این محوطه را بالا دانستند که باید بر مرمت‌ها تاکید کنند، حالا باز خبر می‌رسد این بار یک دهیار عامل تخریب عرصه این میراث پنج هزار ساله شده است؛ آن هم برای دومین بار طی چند وقت اخیر.

آنطور که گفته می‌شود دهیار کنونی روستای کنارصندل دفعه پیش هم اقدام به تسطیح و تخریب بخش‌هایی از محوطه کرده بود که حکم توقف عملیات توسط دستگاه قضایی صادر شده است و حال خبر می‌رسد همین دهیار باز اقدام به بتن‌ریزی و شروع مراحل ساخت یک ورزشگاه در این محوطه کرده و باز هم با ورود میراث فعلا متوقف شده است.دهیار به مصوبه شورای فنی که روی آن حرف و حدیث هست برای ساخت زمین ورزش آن هم فقط در همین نقطه پافشاری دارد و درباره ضرورت اهمیت صیانت از این محوطه باستانی که نمونه آن تکرار نخواهدشد، اظهاراتی داشته که سبب واکنش های عجیب در سطح ملی نیز شده است.

مسئول پایگاه میراث‌ فرهنگی جیرفت در این باره گفت: چندین بار به دهیار تذکر داده شده که اینجا- محل ساخت ورزشگاه- در عرصه محوطه باستانی کنارصندل قرار دارد اما پاسخ او هربار این بوده که میراث در اینجا کاری نکرده و فعالیتی ندارد؛ حال آنکه حتما قرار نیست کاری انجام شود، اینجا یک عرصه تاریخی و بخشی از هویت ملی ما است.قادر شیروانی افزود: در این یکسال چندین بار خود دهیار شاهد گمانه زنی‌ها بوده و فعالیت ها را نیز دیده است؛ ما هم چندین بار به وی توضیح داده‌ایم.

مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی جیرفت گفت: هر مصوبه‌ای برای ساخت و ساز در اماکن تاریخی نیاز به تایید شورای فنی میراث فرهنگی دارد؛ تصویب طرح هادی روستای کنارصندل بدون حضور نماینده میراث فرهنگی اخذ و به صراحت اعلام شده که نماینده میراث فرهنگی در جلسه مربوط به مصوبه مذکور حضور نداشته است.

وی با بیان اینکه باید کاری کنیم که در آینده هم معیشت مردم با این منطقه همسو باشد و در زمینه گردشگری موجب سودمندی مردم شود ادامه داد: هر پروژه‌ای که در آنجا قرار باشد انجام شود نیاز به مجوز از میراث دارد؛ یک شهروند و ساکن روستای منطقه که بخواهد اتاقکی در آن جا درست کند نیز از میراث مجوز می‌گیرد، بنابراین سختگیری‌ها برای اراضی دولتی و دستگاه‌ها باید بیشتر باشد چون امکان جابه‌جایی برای ساخت زمین ورزش وجود دارد اما محوطه ارزشمند تاریخی تنها همان یکی در همان نقطه است.

شیروانی درباره مصوبه‌ای که دهیار به آن استناد می‌کند نیز گفت: هر مصوبه‌ای برای ساخت و ساز در اماکن تاریخی نیاز به تایید شورای فنی میراث فرهنگی دارد؛ این مصوبه بدون حضور نماینده میراث فرهنگی اخذ و به صراحت اعلام شده که نماینده میراث فرهنگی در جلسه مربوط به مصوبه مذکور حضور نداشته است.

وی به معرفی این محوطه تاریخی پرداخت و اضافه کرد: کنارصندل مجموعه‌ای از تپه‌ها و ناهمواری‌هاست و در واقع یک شهر باستانی مربوط به هزاره سوم تا هزاره اول پیش از میلاد یا به عبارتی از پنج هزار سال پیش تا ٢ هزار سال پیش است.

مسئول پایگاه میراث‌ فرهنگی جیرفت بیان کرد: یکی از تپه‌ها می تواند معبد، یکی دیگر حاکم‌نشین و بخش دیگری از شهر باشد.

وی ادامه داد: تپه شمالی و جنوبی کنارصندل کاوش شده است اما این تپه بعد از کاوش‌های یوسف مجیدزاده- باستان شناس شهیر کشورمان- به قبرستان روستا تبدیل شد و متاسفانه آغاز آن هم توسط میراث فرهنگی در آن زمان بود.

شیروانی با اشاره به اینکه علاوه بر تخریب ها به بهانه ساخت ورزشگاه شاهد مسائل دیگری هم هستیم تاکید کرد: این روستا نباید به محل عبور سایر روستاها تبدیل شود اما دهیار در حال تعریض جاده روستا بوده و این در حالیست که باید از کمربندی استفاده شود؛ مسیرهای این روستا باید آجرچین شود چون یک روستای مهم است و باید به ثبت جهانی برسد.

وی تصریح کرد: روستاییان وارثان واقعی این محوطه هستند و باید این را متوجه باشند که توسعه آن نیز باید در راستای ضوابط میراث فرهنگی باشد.

شیروانی اضافه کرد: برای همین قسمت که در حال تخریب است تا ورزشگاه بسازند یک بار دیگر حکم قضایی گرفته شده و کار متوقف شده است.
وی تصریح کرد: در حالی که مشکلات مالی داشتیم اما هزینه‌های زیادی برای تصویب عرصه و حریم محوطه‌های کنارصندل و دقیانوس کرده‌ایم و میراث فرهنگی شرایط و ضوابطی دارد که نمی‌تواند هزینه پرداخت کند.
مسئول پایگاه میراث‌ فرهنگی جیرفت اضافه کرد: سال ۱۳۱۰ بخشی از دقیانوس به ثبت ملی رسیده و سال ۱۳۴۵ کنارصندل هم ثبت شده؛ این‌ها محوطه‌های ناشناخته‌ای نیستند برخلاف اینکه عده‌ای می‌گویند بعد از سیل این محوطه‌ها شناخته شده است.

وی افزود: مدتی غارت آثار فرهنگی در منطقه شکل گرفت و حساسیت‌ها افزایش یافت که پس از آن کاوش صورت گرفت اما دوباره آن را رها کردند.

شیروانی یادآور شد: فعلا جلو تخریب محوطه مجدد گرفته شده است اما هنوز مسائل حقوقی دارد و باید ریشه‌ای مشکل حل شود.

وی بیان کرد: برخی مسئولان کاوش را در اولویت قرار داده‌اند اما اینجا ابتدا حفاظت می‌خواهد، وقتی نتوانیم جلو تخریب را بگیریم امکان ثبت جهانی وجود نخواهد داشت.

شیروانی تاکید کرد: برای ثبت جهانی عکس‌های هوایی سال‌های مختلف مقایسه می‌شود تا میزان حفاظت از آن مشخص شود، برای این ثبت باید تعهد دهیم که این مکان را حفاظت می‌کنیم.

به گزارش ایرنا باتوجه به وضعیت موجود به نظر می‌رسد مسائل حقوقی میراث فرهنگی درست پیش نمی‌رود و مشخص نیست چرا اینقدر به نتیجه رسیدن این پرونده به طول می‌انجامد.

به گفته یوسف مجیدزاده که نخستین سرپرست تیم کاوش کنارصندل بوده مدارک موجود، غنای هنری آثار به دست آمده و کمیت و کیفیت آنها نشان داده که حوزه فرهنگی هلیل رود در اوایل هزاره سوم قبل از میلاد بزرگ ترین مراکز صنعتی ـ تجاری شرق باستان در زمینه تولید و صدور کالاهای ساخته شده از انواع سنگ صابون، مرمر و مفرغ به سایر مراکز تمدنی منطقه از جمله بین النهرین بوده است.